Γιάννης Λεμονής, ( John Lemmoné)
(1861-1949)
"Μακρινές Φωνές" για φλάουτο σόλο χωρίς συνοδεία
Ο Γιάννης Λεμονής φαίνεται πως χρειάστηκε να ταξιδέψει από την Αυστραλία μέχρι τη Νέα Υερσέη για να ηχογραφήσει τις "Μακρινές Φωνές" του. H ηχογράφηση αυτή πρέπει να είναι η πρώτη από φλαουτίστα Ελληνικής καταγωγής σε έργο λόγιας μουσικής. Ως ημερομηνία δημιουργίας του δίσκου στην καταλογογράφηση της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσσου αναφέρεται η 9η Νοεμβρίου 1910, περίπου οχτώ χρόνια μετά τον θάνατο του Ευρυσθένη Γκίζα.
http://www.loc.gov/jukebox/recordings/detail/id/2034
Δεν θεωρώ εντελώς απίθανο οι δυο φλαουτίστες να γνώριζαν ο ένας τον άλλο. Η ,επίσης κινηματογραφική, ζωή του "γιού του Λεμονή του χρυσοθήρα από το Σίδνεϋ", του σχεδόν αυτοδίδακτου, που αγόρασε το πρώτο του φλάουτο όταν βρήκε το δικό του χρυσό, με τη ζωή του τρία χρόνια μικρότερου Γκίζα, του "ορφανού" από την Αθήνα, με διεθνή καριέρα στην Ευρώπη, ίσως συναντήθηκαν στην ακόλουθη λεπτομέρεια:
Στο πρόγραμμα συναυλίας της διάσημης Αυστραλέζας σοπράνο Νέλυ Μέλμπα με μέλη της Φιλαρμονικής της Βιέννης του 1900, ο φλαουτίστας που την συνοδεύει στο "Νυχτοπούλι" του Χέντελ (από το Ορατόριο "Ο εύθυμος, ο σκεπτικός κι ο μέτριος" αριθμός καταλόγου έργων Χέντελ, HWV55) ήταν ο πρώτος φλαουτίστας της Φιλαρμονικής, ο Ευρυσθένης Γκίζας... (μια εξαιρετική ερμηνεία με την Emma Kirkby βρίσκεται εδώ). Σύμφωνα όμως με τις βιογραφικές αναφορές της Μέλμπα οι οποίες σαφώς συνδέουν τη διεθνή της καριέρα με έργα για φωνή και φλάουτο, αυτή φαίνεται να ήταν και μια από τις ελάχιστες φορές που η διάσημη σοπράνο ερμήνευσε ανάλογο έργο χωρίς τον ιμπρεσάριο (και πιθανότατα εραστή της) Γιάννη Λεμονή (John Lemmoné) στο φλάουτο. Δείγμα της Τέχνης της με τον Λεμονή μπορεί κανείς να ακούσει στο ακόλουθο απόσπασμα της "Σκηνής της τρέλλας" από την Λουτσία ντι Λαμερμούρ του Ντονιτσέτι.
http://www.loc.gov/jukebox/recordings/detail/id/6518
Η θαυμάσια συλλογή του Κογκρέσσου για τους δίσκους που αναφέρουν τον ελληνικής καταγωγής φλαουτίστα της εποχής, αποτελεί σημείο αναφοράς. Αξίζει ωστόσο να μεγεθύνει κανείς το ψυχοακουστικό γνώρισμα αυτών των ηχογραφήσεων που δεν είναι άλλο από την αντιμετώπιση της ηχογραφικής δυνατότητας τόσο ως εργαλείο δημοσιότητας όσο και ως εργαλείο εντυπωσιασμού με αδιαμφισβήτητη προσωπική, ψυχική θα έλεγε κανείς, υπογραφή. Πρόκειται για την αρχή μιας μακροχρόνιας (μέχρι τις μέρες μας ακόμα) απάτης όπου η μουσική-παραστατική αξία συγχέεται με την αποθηκευόμενη αναπαραγωγή της. Το θέμα είναι, θεωρώ, τεράστιο για να αναλυθεί σε αυτές τις γραμμές, ωστόσο ο συντάκτης επιδιώκει την ενημέρωση του παρόντος ιστοτόπου με τεκμήρια αυτής της άποψης που φιλοδοξεί να ξεκινήσουν τη συζήτηση για την οριοθέτηση της αξίας των ηχογραφημάτων στις διαστάσεις που αυτά οφείλουν να έχουν. Μέχρι τότε, τα όρια ανάμεσα στο καλλιτεχνικό δημιούργημα και το τεχνολογικό επίτευγμα θα εξακολουθήσουν να είναι, όπως ήταν και τότε, δυσδιάκριτα.
Η δυνατότητα διάδοσης του αποθηκευμένου ήχου ως βιομηχανική παραγωγή, εκτός από λίαν επικερδής επιχείρηση γίνεται και προνόμιο, για πρώτη φορά, όσων μπορούν να αντέξουν την αγορά ενός, πανάκριβου τότε, "εργαστηρίου ηχογραφήσεων" για ιδιωτική χρήση. Ωστόσο η δυνατότητα ηχογράφησης και όχι η αντιγραφή του ηχογραφήματος ως προϊόντος σειράς παραγωγής, διασώζει αδιανόητης αξίας καταγραφές που μόνο πολύτιμες μπορεί κανείς να τις χαρακτηρίσει. Η Νέλυ Μέλμπα εκμετελλευόμενη αυτό το ασύλληπτο, για την εποχή της πριν το μεσοπόλεμο, προνόμιο, αγόρασε τη δική της μηχανή παραγωγής δίσκων (ένα μικρό δηλαδή σταθμό ηχογράφησης και εγχάραξης δίσκων εγκατεστημένο στο σπίτι της) ώστε να ηχογραφεί και να παράγει δίσκους εκτός εμπορίου η ίδια. Η Μέλμπα ηχογραφεί τον φλαουτίστα της Γιάννη Λεμονή σε έναν από αυτούς τους ιδιωτικούς της δίσκους με την ίδια στο πιάνο.
Πάουλ Βέτζγκερ (1870-1937), "Ειδύλλιο" για πλαγίαυλο και πιάνο.
http://www.loc.gov/jukebox/recordings/detail/id/2033
Όλες οι παραπάνω ηχογραφήσεις βρίσκονται στο αρχείο ηχογραφήσεων της Βιβλιοθήκης του Κονγκρέσσου. Η δε ιστορία του πλαγιαύλου στην Βιβλιοθήκη του Κονγκρέσσου αποτελεί ξεχωριστό κεφάλαιο συνδεδεμένο άρρηκτα με την δωρεά του διάσημου, για την αντιπαράθεση του με τον Einstein, αστροφυσικού και πλαγιαυλητή (μεταφραστή επίσης και σχολιαστή του τελευταίου βιβλίου του Theobald Boehm στα Αγγλικά) Ντέϋτον Μίλερ. Ανάμεσα στους Έλληνες και ελληνικής καταγωγής μουσικούς που διέπρεψαν στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Λάμπρος Δημήτριος Καλλίμαχος , υπήρξε επίσης μέγιστη προσωπικότητα που μαζί με τον Λεμονέ και τον νεότερο Νικόλαο Κουλούκη, χαμένο στην αμερικανικό όνειρο από τη Νέα Υόρκη μέχρι το Σινσινάτι και το Σικάγο, αποτελούν τους διάσημους ιστορικούς πυλώνες αυτής της Τέχνης εκτός Ευρώπης. Ο γιός του Λ.Δ.Καλλίμαχου δεν μου επιβεβαίωσε μνήμες από τον πατέρα του να αναφέρουν το όνομα του Λεμονή στη Νέα Υερσέη. Ωστόσο ο, επίσης εξ Αιγύπτου, Τζέημς Παπουτσάκης έχει ήδη θεμελιώσει τη δική του σολιστική και διδακτική ιστορία στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο συντάκτης μελετά συνολικότερη αναφορά για την ιστορία των Ελλήνων πλαγιαυλητών στο πνεύμα που ο παρών ιστότοπος επαγγέλεται.
Ο λόγος μεν ύπαρξής της δεδομένης ηχογράφησης από τον ίδιο τον συνθέτη σε αυτή τη σελίδα είναι αρχειακός. Ο λόγος δε ύπαρξης της δικής μου ηχογράφησης σε αυτή τη σελίδα δεν είναι άλλος από την απλή καταγραφή ενός ταπεινού τεκμηρίου εκατό και πλέον χρόνια μετά χωρίς καμμία υποψία σύγκρισης.
(Ηχογράφηση-Ανάρτηση, Ιούνιος 2016). ΠΣ.