​Το άρθρο του Συντάγματος και η διαφαινόμενη πολιτική καπηλεία

Ακολουθώντας την σίγουρη πεπατημένη, οποιαδήποτε κυβέρνηση αναλάβει να διευθετήσει το πρόβλημα, θα μεριμνήσει πολύ περισσότερο για τον πολλαπλασιασμό ψήφων παρά για την δίκαιη και βιώσιμη λύση του προβλήματος. Ως βολικό σκιάχτρο θα περιπαίξει το άρθρο 16 παράγραφος 5, του Συντάγματος:

«Η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από ιδρύματα που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με πλήρη αυτοδιοίκηση. […]»

 

Προφανώς ο συνταγματικός νομοθέτης είχε πρόθεση να προστατεύσει το κύρος των τίτλων σπουδών Ανώτατης Εκπαίδευσης συνδέοντάς το με την υποχρέωση του κράτους να τους χορηγεί. Όσο αγαθή όμως κι αν ήταν αυτή του η πρόθεση, προφανώς δεν έλαβε υπ’ όψιν του την Ιστορία. Προφανώς, και φυσικά, ο συνταγματικός νομοθέτης ούτε γνώριζε την Ιστορία της Παραστατικής Παιδείας της χώρας μας, ούτε φυσικά της Μουσικής, αλλά ούτε και διέβλεψε την αδικία που θα προέκυπτε από την εξόφθαλμη αντίφαση που θα κορυφωνόταν έναντι των Εικαστικών σπουδών.

Η εποχή της αναγκαίας ανάθεσης στην ιδιωτική πρωτοβουλία, όπως θα δούμε στη συνέχεια, είχε ήδη καρποφορήσει τον 19ο αιώνα. Η Μουσική Παιδεία είχε όχι απλώς προχωρήσει, αλλά το ακαδημαϊκό της επίπεδο με όλη την διαμορφωμένη του Ιστορία, υποσχόταν πνευματικούς ανθρώπινους πόρους ικανούς, τους οποίους μάλιστα, ήδη προπολεμικά, εξήγαγε στο εξωτερικό, όπως ο Ευρυσθένης Γκίζας (1864-1902) ή πολύ αργότερα ο Δημήτρης Μητρόπουλος (1896-1960). Δεδομένων αυτών των ιστορικών δεδομένων, το Σύνταγμα θα έπρεπε να ενθαρρύνει κάθε κυβέρνηση να αναζητά στελέχη από το ανθρώπινο πνευματικό δυναμικό της χώρας, αναγνωρίζοντας και δίνοντας ανώτατη αξία, ως όφειλε, πρώτα στις εγχώριες σπουδές τους, πριν αυτοί πλειοδοτήσουν την επάρκειά τους με πρόσθετους τίτλους σπουδών από το Εξωτερικό.

Αυτή η αναγκαιότητα, φυσικά ουδέποτε υπηρετήθηκε.  Ας μη γελιόμαστε. Η αναγκαιότητα αυτή ουδέποτε υπηρετήθηκε, ακριβώς γιατί ο άγνωρος συνταγματικός νομοθέτης, ουδέποτε είδε αυτή την ατραπό αφού, απλούστατα, ουδέποτε γράφτηκε και, γι’ αυτό, ουδέποτε αναγνωρίστηκε ώστε να τιμηθεί, η Ιστορία της Παραστατικής Παιδείας της χώρας μας. Αν πράγματι τότε το κράτος είχε στραφεί προς αυτήν την κατεύθυνση, την τίμια δηλαδή αντιμετώπιση του προβλήματος με σεβασμό στη θεσμική του ιστορία, προφανώς και η άγνοια του νομοθέτη για το ότι μόνο οι Εικαστικές Τέχνες έχαιραν Πανεπιστημιακής αναγνώρισης, θα του είχε συγχωρεθεί.

Παράλληλα όμως με τις παραπάνω διαπιστώσεις, η ρητή συνταγματική επιταγή της εναρκτήριας παραγράφου 1 του ίδιου άρθρου, θα έπρεπε να στέκει δαμόκλειος σπάθη πάνω από κάθε Μεταπολιτευτική Κυβέρνηση:

«H τέχνη και η επιστήμη, η έρευνα και η διδασκαλία είναι ελεύθερες η ανάπτυξη και η προαγωγή τους αποτελεί υποχρέωση του Kράτους. […]».

Όμως η υποχρέωση του κράτους να προάγει την ανάπτυξη της Τέχνης το ίδιο ανάλογα με την ανάπτυξη της Επιστήμης, δεν συνίσταται μόνο στην χρηματοδότηση ή την μέριμνα για την απρόσκοπτη άσκησή της. Συνίσταται και στους όρους Παιδείας που αυτή εσωκλείει στον ορισμό της. Αβίαστα επομένως προκύπτει το ερώτημα:

Εφόσον η χώρα μας διέθετε «Κρατικό» φορέα παιδείας για την Ερμηνεία της Μουσικής - το μόνο εξ ολοκλήρου κρατικώς χρηματοδοτούμενο μουσικο-εκπαιδευτικό ίδρυμα που το κράτος αναγνώριζε- πώς αυτό δεν αναβαθμίστηκε σε ίδρυμα Ανώτατης Παιδείας όταν αποφασίστηκε η δημιουργία τέτοιων ειδικευμένων πανεπιστημιακών τμημάτων;

Παρά το ότι η εύκολη απάντηση θα ήταν: «επειδή δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις» - ωσάν η διαδικασία για οποιαδήποτε υπάρχουσα δομή που θα εκπλήρωνε τις προϋποθέσεις να ήταν δυσκολότερη από την δημιουργία καινούργιων πανεπιστημιακών τμημάτων εκ του μηδενός, όπερ τελικά και εγένετο -  η απάντηση αυτή δεν είναι η σωστή. Αυτή η εσκεμμένη «αβλεψία», ενώ φαινομενικά ωφέλησε την πανεπιστημιακή ανάπτυξη δρομολογώντας την δημιουργία νέων πανεπιστημιακών τμημάτων, έβλαψε καίρια το επίπεδο των «Ωδειακών», λεγομένων, σπουδών καταδικάζοντας όλα τα υπόλοιπα συναφή ιδρύματα, συμπεριλαμβανομένου του κρατικού, συνολικά και διαχρονικά σε δυσμένεια. Ή μήπως όμως δεν επρόκειτο περί «αβλεψίας»…;

 

Η άγνοια του νομοθέτη

Απέναντι στην Ανώτατη Παραστατική Παιδεία, άρα και την Ανώτατη σπουδή στην Μουσική Ερμηνεία, η ρητή, όπως είδαμε, 1η Συνταγματική επιταγή αντικρούει ανοιχτά την, επίσης ρητή, 5η του επίμαχου άρθρου. Ο αντίλογος όμως απέναντι σε αυτή την σύγκρουση είναι ότι Ανώτατη Παραστατική Παιδεία στον τομέα της Μουσικής Ερμηνείας σαφέστατα προϋπήρχε- όπως Ανώτατη Παιδεία στο μεγαλύτερο μέρος των Επιστημών - συμπεριλαμβανομένων και των… «Εικαστικών» « Επιστημών(!)»  - σαφέστατα επίσης προϋπήρχε. Προσωπικότητες διεθνούς κύρους καθ’ όλη την ιστορία Παραστατικών Τεχνών της χώρας μας μέχρι σήμερα, αδιάψευστα διατρανώνουν αυτήν την βεβαιότητα. Μόνο που στην πρώτη περίπτωση η Παραστατική Παιδεία υπηρετήθηκε από νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, ενώ στην δεύτερη από νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου. Όσοι διαφωνούν με τις παραπάνω διαπιστώσεις, είτε απλώς μπερδεύουν την ύπαρξη και την εποπτεία του συστήματος, με την εικόνα των όποιων ανάξιων αποφοίτων της, είτε θεωρούν ότι οι σπουδές μέχρι σήμερα ήταν ελλιπείς για το οποίο θα απαντήσω παρακάτω. 

Το «απ’ έξω»

Φωτογραφίζοντας την Παραστατική Παιδεία στην Ευρώπη μέχρι την εποχή που γράφτηκε το σημερινό Ελληνικό Σύνταγμα, αδυνατώ να πιστέψω ότι η παροχή Ανώτατης Παιδείας στην Ερμηνεία της Μουσικής στην Ελλάδα, διέφερε καθοριστικά από τις ακριβώς αντίστοιχες σχολές σε Ευρώπη και Αμερική οι οποίες είτε είχαν ήδη λύσει ή θα έλυναν αργότερα, χωρίς συνταγματικά κωλύματα, το ζήτημα Ανώτατου Τίτλου Σπουδών στην Ερμηνεία της Μουσικής.  Δεν έχει νόημα να παραθέσω ονόματα προσωπικοτήτων που σπούδασαν Μουσική στην Ελλάδα μέχρι εκείνη την εποχή, για να πείσω πολιτικούς κενταύρους άγνοιας και αδιαφορίας σχετικά με το ύψος σπουδών μέχρι τότε. Πραγματικά δεν έχει νόημα. Θα πω απλώς ότι

η αναζήτηση δεύτερων τίτλων σπουδών στο Εξωτερικό σε οποιονδήποτε τομέα,  καθ’ οιονδήποτε τρόπο ούτε αναιρεί, ούτε υπονομεύει, ούτε απαξιώνει το ύψος και το κύρος των πρώτων τίτλων σπουδών που ο καθένας έχει κατακτήσει ήδη στη χώρα του στον ίδιο τομέα. Κανένα Κράτος που σέβεται τον εαυτό του και πολύ περισσότερο την Ιστορία του, δεν θα ανεχόταν να νομοθετήσει προϋποθέσεις αξιολόγησης των δικών του σπουδών αποδεχόμενο την παραπάνω αλγεινή συνέπεια ως αυτονόητη λογική.

​

Όπως όμως θα δούμε παρακάτω, στον τομέα των σπουδών Ερμηνείας της Μουσικής, το Ελληνικό Κράτος έναντι των ξένων, έπραξε ακριβώς αυτά: και αναίρεσε, και υπονόμευσε, και απαξίωσε τους τίτλους Σπουδών που το ίδιο εγγυόταν.

 

Η χυδαιότητα

Εφόσον λοιπόν το ανώτατο επίπεδο προϋπήρχε και δεχόμαστε ότι ένας νόμος ισοτιμίας αυτής της φύσης θα όφειλε να καλύπτει και να αποκαθιστά διαχρονικά τους πολίτες μιας ευνομούμενης πολιτείας, τότε θα έπρεπε το ανώτατο αυτό επίπεδο, είτε με νόμο να αναγνωριστεί, είτε η συνταγματική επιταγή που το εμποδίζει να αλλάξει. Τίποτα από τα δυο δεν έγινε. Εφόσον ανώτατες σπουδές Μουσικής Ερμηνείας δεν θα μπορούσαν να υπάρξουν χωρίς «πραξικοπηματική» λύση σε βάρος του Συντάγματος, θα οργανωνόταν «πραξικοπηματική» λύση σε βάρος των ίδιων των εγχώριων αποφοίτων. Την λύση σε αυτό θα την έδινε ένα ευφυέστατο πρόσχημα: το «ευρύ πρόγραμμα σπουδών» το οποίο «δεν υποστηρίζεται από κανένα Ωδείο». Δημιουργώντας αυτήν την πρόφαση -ή αποδεχόμενες τις αντιφατικές της συνέπειες- οι κυβερνήσεις, προτίμησαν να παρακάμψουν το νομικό –συνταγματικό πρόβλημα καταφεύγοντας σε δυο ευτελείς και νομικίστικες ατραπούς:

1.    Ανοιχτή αναγνώριση σπουδών Ερμηνείας της Μουσικής σε πανεπιστημιακό επίπεδο όχι από την Ελλάδα, αλλά μόνο από το Εξωτερικό.
2.    Αναγνώριση ήδη υπαρχουσών εγχώριων τριτοβάθμιων σπουδών, εντελώς άσχετων με το αντικείμενο ως αναγκαία προϋπόθεση επιλογής ή διορισμού του υποψηφίου  

Πεδίο εφαρμογής αυτής της αλλοπρόσαλλης πολιτικής ήταν, και είναι μέχρι σήμερα, οι θέσεις Πανεπιστημιακού διδακτικού προσωπικού. Με αυτόν τον τρόπο, από πάνω προς τα κάτω, και με αυτήν την βίαιη - σχεδόν πραξικοπηματική - ισοπεδωτική πολιτική, το κράτος στρουθίων τότε, βαυκαλίστηκε ότι έλυσε το πρόβλημα της διαβάθμισης των μουσικών σπουδών στην Ερμηνεία της Μουσικής.

Έτσι η δεδομένη και προαιώνια ανάγκη των μουσικών να ταξιδεύουν διευρύνοντας τις προσλαμβάνουσές τους ως δομικά στοιχεία της αρτιότητάς τους, μετετράπη για τους Έλληνες Μουσικούς, σε ικανή και αναγκαία συνθήκη να αναγνωριστούν οι σπουδές τους στην ίδια τους τη χώρα!  Ο τίτλος που θα έφεραν θα είχε τώρα «μεγαλύτερη» αξία από τον εγχώριο. Μόνο οι νεότερες γενιές, γνωρίζοντας «ως φροντιστήριο» την Ωδειακή, λεγόμενη, εκπαίδευση, θα αδιαφορούσαν για τις παλαιότερες αντιμετωπίζοντάς τες ως περίπου «παλαιοκαθεστωτικά απομεινάρια». Δι’ αυτού του τρόπου τα Πανεπιστήμια κατήργησαν σιωπηρά το κύρος των εγχώριων σπουδών υπονομεύοντάς τες σε φροντιστήριο αρχικά των ξένων και προσφάτως και των ελληνικών τμημάτων, στα οποία – όψιμα, σε σχέση με την Ιστορία των σπουδών στην Ελλάδα- ξεκίνησαν να προσφέρονται σπουδές μουσικής ερμηνείας .

Είναι βέβαιο ότι οι υποστηρικτές του παραπάνω νομιμοφανούς πραξικοπήματος, θεωρούν ότι διδάσκουν αντικείμενο εντελώς διαφορετικό από το προσφερόμενο, ότι κομίζουν «νέας γλαύκας» τις οποίες οι υπόλοιποι προκάτοχοί τους ούτε γνωρίζουν και ούτε έχουν φανταστεί. Ακόμα και αυτό να ίσχυε -σαφώς δεν ισχύει- αδυνατώ να κατανοήσω το γεγονός πως η παρανόηση αυτή όχι μόνο αναιρεί την αυταξία των υπαρχουσών σπουδών ως τουλάχιστον ισοτίμων, αλλά τοποθετεί, αυτοτελώς και δικτατορικώς, την αξία του διδασκόμενου αντικειμένου πάνω από την επίσημη εγκύκλια. Είναι πέρα για πέρα προφανές ότι οι υποστηρικτές του νομιμοφανούς αυτού πραξικοπήματος, και αγνοούν το ύψος σπουδών που υπήρχε και συνεχίζει να υπάρχει στην Ελλάδα για όποιον σοβαρά ενδιαφέρεται, αλλά και, όπως προανέφερα, μπερδεύουν την αξία των ανάξιων αποφοίτων με την αξία του ίδιου του συστήματος. Αν έπρεπε η αξία ενός συστήματος σπουδών να αναγνωρίζεται επισήμως από το κράτος μόνο από την ποιότητα και το επίπεδο των αποφοίτων του, τότε υπάρχοντα τμήματα, τελειοποίησης μάλιστα, θα έπρεπε, κατά την άποψη του γράφοντος, ήδη να έχουν κλείσει.

Η δημοσιογραφική καταγραφή της προόδου ανόρθωσης του οικοδομήματος των Μουσικών σπουδών στη χώρα μας μετά την Μεταπολίτευση, σαν αποτέλεσμα διαδοχικών βημάτων, θα μπορούσε να αποτελεί άριστη τροφή για πρωτάθλημα συνωμοσιολογίας:

1. Εντοπίζουμε τη διένεξη με το Σύνταγμα
2. Μεγεθύνουμε τον διαχωρισμό στην εύλογη σχέση ανάμεσα στη Μουσική Επιστήμη και τη Μουσική Τέχνη (αν αυτό είναι ποτέ εφικτό, το καταφέραμε στην Ελλάδα) ώστε να μην αγγίζει τις Παραστατικές Σπουδές γενικά και δημιουργούμε corpus σπουδών μόνο στο πρώτο σκέλος αδιαφορώντας για το υπάρχον του δεύτερου
3. Αναπτύσσουμε έτσι στην τριτοβάθμια εκπαίδευση το πρώτο σκέλος, της «Μουσικής Επιστήμης», εδραιώνοντας με αυτόν τον τρόπο μια Πανεπιστημιακή Αρχή.
4. Με τα εργαλεία αυτής της αρχής, αξιολογούμε το υπάρχον σύστημα του δεύτερου σκέλους ως ανεπαρκές
5. Παρακάμπτουμε τα νομικά-συνταγματικά κωλύματα αναγνωρίζοντας μόνο ξένους τίτλους σπουδών στην Μουσική Τέχνη ως ισότιμους με αυτούς της Μουσικής Επιστήμης, ή αναγνωρίζουμε τίτλους σπουδών άσχετους με το αντικείμενο ως προϋπόθεση διορισμού στη Μουσική Τέχνη
6. Ανοίγουμε νέα τμήματα σπουδών στην Μουσική Τέχνη, διορίζοντας τους ισοτιμημένους τίτλους σπουδών και τέλος (τι πιο εύκολο)
7. Εξαρθρώνουμε το υπάρχον σύστημα ως «προϋπόθεση εισαγωγής» στο νεοαναπτυχθέν παράπλευρο, εκτοπίζοντας το πρώτο ως «παλαιό και απαρχαιωμένο» μέχρι τη γραφική, μουσειακή του ανάμνηση ή τη νομοτελειακή συντριβή του.

Δεν έχω τεκμήρια να αποδείξω ότι σχεδιάστηκε για να εξελιχθεί έτσι. Τα ιστορικά όμως αυτά βήματα συνέβησαν ακριβώς έτσι και αυτό είναι ατόφια δημοσιογραφική αλήθεια. Όπως και να ’χει, κανένα κράτος δικαίου και καμιά ευνομούμενη πολιτεία δεν είναι δυνατόν να δεχτεί την παραπάνω απεχθή δυστοπία.
 

Για τους θιασώτες του «ευρέως προγράμματος σπουδών» στην Ερμηνεία της Μουσικής

Είναι αδιανόητη η έκταση της παρανόησης σχετικά με την φύση των σπουδών στην Ερμηνεία της Μουσικής η οποία επικρατεί μέχρι σήμερα. Ο ορισμός που έδωσα για την φύση των σπουδών Ερμηνείας, περικλείει μια πλειάδα επί μέρους μαθημάτων στα οποία δεν αναφέρθηκα. Τα μαθήματα αυτά δεν είναι μόνο τα γνωστά μαθήματα που περιλαμβάνονται στις εγκύκλιες σπουδές. Η σπουδή του ήχου στο ίδιο το όργανο περιλαμβάνει επί μέρους κύκλους μαθημάτων οι οποίοι, παρότι λογίζονται συνολικά ως ένα μάθημα, στην ουσία είναι πάρα πολλά τα οποία αποτελούν το «Ειδικό μάθημα Οργάνου». Εντελώς ενδεικτικά αναφέρω: Αρθρώσεις και Δακτυλισμοί, Ρητορική, Ηχηρότητα και Χρωματισμοί, Μηχανισμός και Κλίμακες με Αρπίσματα, Αναπνοή, Παιδαγωγία κ. α., όπως και νεότερες τεχνικές που συναντώνται ανάλογα με το όργανο, όπως προ-διαμόρφωση για τα πληκτροφόρα ή αρμονισμοί για τα πνευστά κ.α. Το καθένα από αυτά θα μπορούσε να διδάσκεται από ειδικευμένους καθηγητές ξεχωριστά. Όπως ήδη ανέφερα παραπάνω, παραλείπω τα εγκύκλια μαθήματα όπου η σπουδή σε επί μέρους πεδία, ενυπάρχει επίσης, όπως για την Μουσική Δωματίου όπου η πολυμορφία είναι ομοίως εκτενής και η παραστατική μελέτη της εκφεύγει της απλής ανάγνωσης της παρτιτούρας σε συνδυασμό με άλλο όργανο.

Προς επίρρωση των παραπάνω και από προσωπική εμπειρία, έχοντας την τιμή να διατελώ συνεργάτης του Ιστορικού Αρχείου του Ωδείου Αθηνών, μπορώ να καταθέσω, ως ένα μόνο από τα πολλά παραδείγματα εμπειρίας, την έκπληξή μου όταν ήρθα πρόσωπο με πρόσωπο αντιμέτωπος με τις πιανιστικές σημειώσεις του Λουδοβίκου Βάσενχοφεν (Ludwig Wassenhoven) από τα τέλη του 19ου αιώνα.

Έμεινα έκπληκτος καθώς συνειδητοποιούσα ότι εκείνες οι σημειώσεις μαζί με τις σημειώσεις από τον ίδιο τον δικό μου δάσκαλο, συνιστούν τα χρονικά άκρα δυο παράλληλων, ατεκμηρίωτων μέχρι σήμερα, μουσικών σπουδών σε δυο σχολές, οι οποίες, όχι ως μελέτη συστηματικής μουσικολογίας -την αφήνω σε όσους ενδιαφερθούν- αλλά ως ζωντανές παρακαταθήκες διδασκαλίας της Μουσικής ως Παραστατικής Πράξης έλαβαν χώρα σε αυτό το ίδιο ίδρυμα.

Αν και, λόγω αρχαιότητας έναντι του δασκάλου μου, προηγούνται αυτές του προαιώνιου πιανίστα του Ωδείου Αθηνών από τα τέλη του 19ου αιώνα, προφανώς και οι δυο σημειώσεις οφείλουν να αναλυθούν, να μελετηθούν και να αναδειχθούν ως κατάθεση διδασκαλίας μουσικών οργάνων.

Όλα αυτά τα επιμέρους μαθήματα, για τις ανάγκες των σπουδών Ερμηνείας, δεν χρειάστηκε ποτέ να αναφερθούν ξεχωριστά σε αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών, ωστόσο στην τάξη ενός σοβαρού καθηγητή, διαβαθμίζονται σε επίπεδα εξαμήνων και ετών, αναλύονται δε διεξοδικά και εξετάζονται λεπτομερώς κατά την διάρκεια των σπουδών στην Ανωτέρα τάξη από τον ίδιο. Το γεγονός ότι όλα αυτά τα επιμέρους μαθήματα, μπορούν να κατακερματιστούν σε προγράμματα μικροτέρων της Ανωτέρας τάξεων, με αποτέλεσμα στην Ανωτέρα να μην απαιτούνται ως κομμάτι ουσιαστικής σπουδής ή, ακόμα χειρότερα, να μην εξετάζονται από καθηγητές που δεν γνώρισαν στην πράξη την μεθοδικότητα της διδασκαλίας τους κατά την διάρκεια των δικών τους σπουδών (αν και δυστυχώς αποφοίτησαν), δεν σημαίνει ότι αυτά δεν υπήρξαν μέρος μεθοδικής μελέτης και διακριτής εξέτασης κατά την διάρκεια των σπουδών ενός οργάνου.
 

Τα «αναγκαία» πρόσθετα μαθήματα

Οι παρανοήσεις αυτές δίνουν και το περίγραμμα των αισθητά οξύτατων αποκλίσεων που παρατηρήθηκαν από παλιά, και συνεχίζουν να παρατηρούνται μέχρι σήμερα, ανάμεσα σε αποφοίτους. Παράγωγο αυτού του θλιβερού ελλείμματος σπουδαστικής εμπειρίας στην Ελλάδα, αλλά και όχι μόνο, είναι και η οξύμωρη αντίληψη ότι οι σπουδές στο Ειδικό μάθημα του Οργάνου δεν επαρκούν για να στοιχειοθετήσουν ευρύτητα σπουδών πάνω στο αντικείμενο του ίδιου του Οργάνου. Έτσι, οι σπουδές του οργάνου, κυρίως σε άλλες χώρες, παραγεμίζουν με επιμέρους μαθήματα άσχετα με το όργανο, (ειδικά αν το περιβάλλον μεγάλης σχολής με πολλούς καθηγητές το επιτρέπει), τα οποία νοούνται εσφαλμένα, ως μέρος του ίδιου curriculum, και όχι ως πρόσθετα. Καθώς αυτή η παρανόηση υιοθετήθηκε ως λογική για τη χώρα μας (αναρωτιέμαι από ποιόν), η «εισαγωγή» προγραμμάτων σπουδών στα πρότυπα ξένων χωρών και των ανάλογων (αναγνωρισμένων ως τριτοβάθμιων από την Ελλάδα) τίτλων τους, επιχειρείται να υποσκελίσει το δήθεν «παλαιό» υπάρχον, επισημοποιώντας ένα τοπίο ακαδημαϊκής γνώσης το οποίο οι θιασώτες του έχουν ήδη κατοχυρώσει. Αποτέλεσμα είναι η πολυμορφία στα προγράμματα σπουδών ενός οργάνου με επικουρική γνώση, η οποία αντί να οδηγεί στην κατάρτιση (αναγνωρισμένου ακόμη και με αυτόνομο τίτλο) νέου, πρόσθετου, corpus σπουδών, νοείται, καταχρηστικά, ως ουσιαστική για το βασικό συγκεκριμένο και εγκύκλιο τομέα σπουδών ενός οργάνου.

Εξ άλλου, το γεγονός ότι στην Ελλάδα, δεν καταφέραμε να κατοχυρώσουμε, ή, ακόμα χειρότερα, να καταστήσουμε προσβάσιμη σε ολόκληρη την ακαδημαϊκή κοινότητα, όλη την γνώση των επί μέρους αυτών μαθημάτων του Ειδικού Οργάνου, οδήγησε στην παρανόηση ότι αυτή η γνώση, ως μαθησιακή ειδίκευση, αποτελεί απλώς ορολογία που κάποιος μαθαίνει με το χρόνο και την εμπειρία. Έτσι το αγαθό αυτό της επιμέρους γνώσης που σε άλλες χώρες έχει κατοχυρωθεί, προσφέρεται πια από καθηγητές σε ιδρύματα των οποίων οι τίτλοι φαινομενικά νοούνται ανώτεροι από τους αντίστοιχους ελληνικούς. Εδώ εμπίπτουμε πάλι στο σφάλμα να συνδέουμε το επίπεδο των αποφοίτων με το επίπεδο του προγράμματος σπουδών – άρα και του τίτλου του. Το έλλειμμα κοινής σπουδαστικής εμπειρίας, ακριβώς γιατί αυτή λάμβανε χώρα σε ιδιωτικές δομές, αλλά και το γεγονός ότι, για τον ίδιο λόγο, η διδασκόμενη γνώση ουδέποτε κατοχυρώθηκε και ουδέποτε κεφαλαιοποιήθηκε στην Ελλάδα ως εθνικό δημόσιο κτήμα, οδηγεί στη σημερινή «παγκοίνως…», όπως γράφτηκε πρόσφατα σε σχετική ισοπεδωτική ανακοίνωση πανεπιστημιακών ταγών, γνωστή παρανόηση, η οποία αφήνει να εννοηθεί ότι οι «Ωδειακές» σπουδές συλλήβδην στην Ελλάδα ουδέποτε είχαν το κύρος και το ύψος που αρμόζει σε ευρωπαϊκή χώρα. Αυτό κι αν αποτελεί ισοπέδωση...

Μια απάντηση από την Ιστορία

Το Ιστορικό Αρχείο του Ωδείου Αθηνών, «παγκοίνως…» πια, πιστοποιεί ότι δεν υπάρχει πιο τερατώδης και πιο ασεβής, απέναντι στους πραγματικούς ταγούς της Ελληνικής Μουσικής Ιστορίας, στρέβλωση από την παραπάνω. Από την βαρύτητα και το εύρος των συγγραμμάτων και χειρογράφων του μέχρι τα εξετασιολόγια και τα σωζόμενα τεκμήριά του, τα πάντα στον κατάλογό του εν λόγω Ιστορικού Αρχείου, αποδεικνύουν, όψιμα μεν, «παγκοίνως» δε,  ότι το ύψος των σπουδών στην Ελλάδα όχι απλώς δεν υπολειπόταν των αντιστοίχων του εξωτερικού, αλλά ως πόλος έλξης κατάφερε να θέσει στον χάρτη της ευρωπαϊκής ανώτατης μουσικής παιδείας την χώρα μας, το ίδιο νωρίς όπως τα αντίστοιχά του. Η κορύφωση ενός ευρωπαϊκού κύματος ερευνητών, καθηγητών-μουσικών και μουσικών-συνθετών, ακόμα και σπουδαστών, για απτή εθνομουσικολογική αλλά και δημιουργική εμπειρία και σπουδές στην Ελλάδα, κοντά στους Έλληνες συναδέλφους τους, βρήκε στο Ωδείο Αθηνών ιδανική στέγη καθώς το ίδρυμα διετέλεσε αδιαμφισβήτητος γεωπολιτιστικός πόλος έλξης διεθνούς εμβέλειας, ειδικά κατά την Α΄ αναδιοργανωτική περίοδο και μέχρι την ρήξη του 1919. Η συγγραφή μελετών από φοιτητές και ερευνητές των ιδρυμάτων της ανακοίνωσης, που αναπόφευκτα θα πυροδοτήσει η ψηφιοποίηση του Ιστορικού Αρχείου του Ωδείου Αθηνών, θα διαψεύσει «παγκοίνως» τις στοχευμένες βολές των συντακτών της, αποκαθιστώντας για πάντα την αλήθεια. Ακόμα και μετά την ρήξη του 1919, το αίσθημα συναίνεσης απέναντι στην εθνικής σημασίας προσπάθεια εδραίωσης της Μουσικής Παιδείας στην Ελλάδα κυριάρχησε στα μετέπειτα εκείνα βήματα της συστηματικής μουσικής παιδείας, παρά τον αμείλικτο ανταγωνισμό των πρωταγωνιστών του.
Η ολέθρια γενίκευση της συκοφάντησης των «Ωδείων», που απαξιώνει συλλήβδην και διαχρονικά τις σπουδές στην Ελλάδα στο υπάρχον σύστημα σπουδών, οδηγεί τον γράφοντα, αναλογιζόμενο τις δικές του σπουδές, να βεβαιώσει «παγκοίνως» πως αποτελεί αδικία κατάφορη.